5 maja 2025 r. wyruszyliśmy na integracyjne szkolenie wolontariuszy do Świdnicy i Krzyżowej. W Świdnicy spotkaliśmy się z zarządem Świdnickiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku i jego prezesem – Wiesławem Łabędzkim. Podczas spotkania wymieniliśmy się doświadczeniami dotyczącymi prowadzenia uniwersyteckiej działalności. Nowością dla nas była informacja, że nasi gospodarze uczą się języka czeskiego. Naszą działalność przedstawiła prezes Maria Zielony. Zaprezentowano nam interesującą prezentację z okazji 15-lecia ich działalności. W rozmowie pojawiły się tematy potencjalnej współpracy i wzajemnej pomocy, co prezesi naszych organizacji niewątpliwie wykorzystają w najbliższym czasie.
W Miejskim Centrum Wspierania Inicjatyw, gdzie mieści się siedziba ŚUTW, wysłuchaliśmy również pierwszego, niezwykle interesującego wykładu pt. „Polacy z Francji na ziemiach odzyskanych”. Dzieci polskich robotników-górników po II wojnie światowej wróciły z Francji na Dolny Śląsk w okolice Świdnicy (ok. 40 tys. osób). Pracowali w kopalniach, zastępując niemieckich górników, którzy po wojnie zostali przesiedleni do Niemiec. Problemy wielonarodowej społeczności Świdnicy i okolic (Żydzi, Grecy, Rosjanie, niemieccy autochtoni oraz Polacy z różnych stron Polski i Europy) przedstawiła badaczka tematu Agnieszka Wieczorek. Słuchaliśmy tego z zapartym tchem. Na jednym ze zdjęć nasza koleżanka Mariola, pochodząca z tych stron, odnalazła swoją babcię z rodziną, która przyjechała jednym z pierwszych transportów z Francji.
Zwiedziliśmy także miasto i jego zabytki. Nasi koledzy z UTW w Świdnicy znaleźli dla nas najlepszych przewodników-pasjonatów. Po ewangelickim Kościele Pokoju, wybudowanym pod koniec wojny trzydziestoletniej (1648 r.), oprowadzał nas organista Maciej Pastor. Choć byłam w nim kilkakrotnie i słuchałam historii opowiadanej każdej wycieczce, to dopiero pełne pasji opowieści pana Macieja oraz zagrany przez niego koncert pozwoliły mi przeżyć opowiadane historie. Krótki koncert w wykonaniu pana Macieja na odnowionych kilka lat temu starych organach (zbudowanych w 1669 r. w Brzegu przez Gottfrieda Klosego, a później remontowanych w Świdnicy przez firmę pana Szlagi) wybrzmiał bardzo pięknie. Mogliśmy podziwiać ich wspaniałe brzmienie i usłyszeć dźwięki kotłów, w które uderzały figurki aniołków– niezwykłe przeżycie nie tylko dla zmysłu słuchu, ale też wzroku.
Mariusz Bartnicki był następnym przewodnikiem, który oprowadzał nas po niezwykle pięknej i bogatej katedrze świdnickiej (wybudowanej w 1330 r.) z wysoką na 101,5 m wieżą. Przebogate barokowe wnętrza katedry zawierają niezwykłą kolekcję niedawno odnowionych wielkoformatowych 300-letnich obrazów (60 m po obwodzie) oraz przepiękny, niezwykły ołtarz wykonany przez Johanna Riedla i bogato złocone rzeźby świętych. Jeden z bocznych ołtarzy przypisywany jest autorstwu Wita Stwosza. W katedrze znajdują się również oryginalne organy. W okresie kontrreformacji w Świdnicy było 99% protestantów i tylko 30 katolików. Po zwiedzeniu katedry spotkała nas niespodzianka – z przylegającego do katedry domu wyszedł przywitać się z nami biskup Ignacy Dec.
Wracając do autobusu, przechodziliśmy przez częściowo odnowiony zabytkowy rynek. Nasz niezwykły przewodnik opowiadał wiele ciekawych historii o kamienicach i ich mieszkańcach z różnych wieków. W Świdnicy – mieście na styku kultur Czech, Polski i Niemiec, mieście różnych wyznań – zatrzymywali się cesarze, dostojnicy berlińscy i wielu sławnych ludzi. Przechodziliśmy koło domu, w którym mieszkała Katarzyna Gärtner – kompozytorka, producentka muzyczna, pianistka i aranżerka, autorka przebojów takich jak „Tańczące Eurydyki”, „Małgośka”, „Wielka woda” czy „Bądź gotowy dziś do drogi”.
Do Krzyżowej ze Świdnicy jest niecałe 8 km. Zostaliśmy zakwaterowani w tzw. Oborze i innych obiektach zespołu pałacowego, zamienionych na pokoje sypialniane. Po obiadokolacji spotkaliśmy się w tzw. Stodole. Prezes Maria Zielony powitała nas i zapoznała z celem tego wyjazdu. Omówiła również sprawy bieżące. Przypomniała, że osoby z listy rezerwowej na wyjazdy również zgłaszały rezygnacje, by pani sekretarka dzwoniła tylko do osób zainteresowanych. Barbara Szarszewska poinformowała o organizacji biura, przypomniała o sprawdzaniu dostępności Klubu Aktywnego Seniora przy planowaniu dodatkowych spotkań oraz przekazała informacje o zawodach sportowych w Sierakowie i Olimpiadzie w Łazach. Głos zabrały także starościny grup i administratorka witryny, informując o najważniejszych bieżących sprawach dotyczących wszystkich studentów.
Następnie rozpoczęły się wykłady. Prelegentkami były Małgorzata Nawrocik i Danuta Linke. Małgorzata Nawrocik z Urzędu Miasta Leszna omówiła regulacje prawne i ofertę Leszna dla seniorów. Informacje te znajdują się również na otrzymanych ulotkach.
1. Złota rączka – pomoc w drobnych naprawach
2. Taxi dla seniora (75 + 8 razy w roku, 65+ z orzeczeniem o niepełnosprawności)
3. Bezpłatny asystent
4. W Ventriculusie można wykonać bezpłatne badania przeciw boreliozie
5. Grzybowo – Dzienny Dom Pobytu działa codziennie do 17-tej
Danuta Linke – prezeska LESZCZYŃSKIEGO STOWARZYSZENIA ALZHEIMEROWSKIEGO i członek Rady Seniorów miasta Leszna – opowiadała o tym, co powinniśmy wiedzieć o chorobach otępiennych, jak postępować z takimi osobami oraz gdzie szukać pomocy. Były to dla nas bardzo cenne rady, ponieważ te choroby coraz częściej występują u osób starszych, dlatego możliwość wczesnego rozpoznania symptomów choroby oraz poznanie potrzeb takich chorych jest bardzo ważne.
To był długi i pracowity dzień.
Następnego dnia po śniadaniu spotkaliśmy się z naszymi przewodniczkami, które oprowadziły nas po kompleksie Krzyżowa. Dyrektorka Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży Anna Kudarewska pokazała nam najważniejsze miejsca: pałac i wystawy. Opowiadała historię tego miejsca, jej mieszkańców, metodach pracy z młodzieżą i współpracy z innymi organizacjami. By poczuć ducha tego miejsca i zapoznać się z działalnością instytucji trzeba wejść na stronę i obejrzeć 5-minutowe filmiki o działalności:
Filmowy przewodnik po obiekcie
https://history.krzyzowa.pl/index.php/pl/
Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego (niem. Stiftung Kreisau für Europäische Verständigung) – organizacja promująca działalność międzynarodowego centrum spotkań i wymiany młodzieżowej oraz popularyzację dziedzictwa Kręgu z Krzyżowej.
Fundacja została założona w 1990 roku z inicjatywy Niemców, Polaków, Holendrów i Amerykanów, czujących się w obowiązku zachowania pamięci o Kręgu z Krzyżowej i jego dorobku. Fundacja jest politycznie niezależną organizacją pożytku publicznego z siedzibą w Krzyżowej koło Świdnicy.
Wybór Krzyżowej jako miejsca o szczególnym znaczeniu historycznym nie był przypadkowy – w czasie II wojny światowej w tej miejscowości, w majątku rodowym hrabiów von Moltke działał „Krąg z Krzyżowej” (niem. Kreisauer Kreis), próbujący usunąć Hitlera od władzy.
W tym miejscu 12 listopada 1989 roku odbyło się historyczne spotkanie premiera Tadeusza Mazowieckiego z kanclerzem Niemiec Helmutem Kohlem i została odprawiona Msza Pojednania.
Utrzymanie tak dużego obiektu i prowadzenie tak bogatej działalności jest bardzo kosztowne, więc fundację wspierają nie tylko rządy obu państw, ale też osoby prywatne i powołane w tym celu fundacje, między innymi Fundacja Freya von Moltke.
Spotkanie w nieodległym pałacu Morawa z 98-letnią potomkinią dawnych właścicieli Melittą Sallai, z którą wspólnie
zjedliśmy obiad, było bardzo poruszające. Pozytywne nastawienie do świata i życia seniorki rodu jest bardzo pouczające i zaraźliwe. Fundacja Świętej Jadwigi, którą założyła rodzina pani Melitty prowadzi przedszkole oraz wymianę młodzieży niemieckiej i polskiej, odbywającej się w dawnym pałacu rodziny Witersheim – Kramsta.
Film dokumentalny „Śląski los” najlepiej opowiada historię pani Melitty i jej rodziny.
Śląski los
Tekst: Barbara Kaczmarek
Zdjęcia: Lena Nowakowska, Iwona Rzeźniczak, Mariola Pietek
